تعریف تله مدیسین :
استفاده از فناوری‌های ارتباط از راه دور جهت ایجاد، ارتقاء یا تسریع خدمات سلامت را پزشکی از راه دور یا دورا پزشکی می‌گویند. این سیستم به وسیله بانکهای اطلاعاتی، مرتبط ساختن مراکز درمانی و تیم درمان یا انتقال اطلاعات تشخیصی کار می‌کند. در واقع پزشکی از راه دور، به کاربردن ارتباطات الکترونیکی و فناوری ارتباطات از راه دور برای انجام و پشتیبانی خدماتی از قبیل مراقبتهای بالینی از راه دور، آموزش و تعلیم دادن در زمینه‌های مرتبط به تندرستی به متخصصان و بیماران، توسعه بهداشت عمومی و اجرای مدیریت تندرستی می‌دهد.
مقدمه :
پیدایش اینترنت و گسترش آن تغییرات زیادی را در علم و صنعت ایجاد کرده‌است، علم پزشکی نیز از این قاعده مستثنی نبوده‌است و اینترنت علاوه بر تأثیراتی که در پیشرفت خود آن داشته‌است در توسعه و بهبود ارائهٔ خدمات پزشکی نیز تأثیرات بسزایی داشته‌است. پس از بوجود آمدن کامپیوتر و پیشرفت آن و پس از آن سیستم‌های اطلاع‌رسانی پیشرفته از قبیل شبکه‌های کامپیوتری وجهانی شدن اینترنت، کاربران به این فکر افتادند که از این سیستم‌ها برای اطلاع‌رسانی به سود خود استفاده کنند. در این میان بخش‌ها ی درمانی نیز به این فکر افتادند تا از طریق اینترنت خدمات بهتری را به کلیه مردم ارائه دهند چون این بخش مهمترین وظیفه را بر عهده دارد. سلامت الکترونیک و ارائه خدمات بهداشتی یکی از زمینه‌های علم و فناوری است که دارای رشدی فزاینده در زمینهٔ بهداشتی-درمانی در جهان است. در واقع سلامت الکترونیک، یک واژه جدید است که برای توصیف آن نیاز به استفاده ترکیبی از فناوری اطلاعات و ارتباطات الکترونیکی در بخش سلامت و درمان داریم. سلامت الکترونیک روش تازه‌ای در مراقبتهای بهداشتی، تشخیصی و درمانی است که با فرایندهای الکترونیکی و ارتباطی پشتیبانی می‌شود. در این سیستم همه خدمات بهداشتی اعم از پرونده الکترونیک بیمار، تله مدیسین، پزشکی بر اساس شواهد، اطلاع‌رسانی به شهروندان، اطلاع‌رسانی به متخصصان و تیم‌های مجازی پزشکی ارائه می‌شود. تله مدیسین پل ارتباطی میان علوم پزشکی و مهندسی است و در آن جامعه پزشکی از امکانات مهندسی برای ارتقای سطح سلامت جامعه استفاده می‌کند.
تاریخچه پزشکی از راه دور :
در ابتدا، انجام اعمال پزشکی منوط به حضور بیمار و پزشک در یک مکان و زمان خاص بود، ولی با اختراع دستگاه چاپ توسط گوتنبرگ در سال ۱۴۵۱ میلادی، اولین انقلاب و تحول بزرگ در گسترش علم ایجاد شد و امکان توزیع و انتشار اطلاعات پزشکی را در مقیاس وسیع فراهم ساخت. با این حال هنوز هم بیمارستان‌های بزرگ در مناطق پرتراکم شهری قرار دارند. این وضعیت به طور آشکار در دسترسی مردم به مراقبتهای پزشکی تفاوت‌هایی ایجاد می‌کند. با وقوع تحولات بزرگ در فناوری این تفاوت‌ها کم رنگ شد، چرا که اختراعات جدید بشر، با غلبه بر موانع و مرزهای جغرافیایی موجب تماس نزدیک‌تر پزشکان و بیماران گردید. همچنین بهبود سامانه‌های ارتباطی، مثل تلگراف که در سال ۱۸۴۴ میلادی و تلفن که در سال ۱۸۷۶ میلادی اختراع شدند، به طور قابل ملاحظه‌ای سبب افزایش دسترسی و بهبود ارتباط بین پزشکان و بیماران و همچنین ارتباط با سایر پزشکان گردید؛ لذا می‌توان گفت پیشینه استفاده از فناوری ارتباطات در فرایند درمان، به اواسط قرن ۱۸ بازمی‌گردد. واژه پزشکی از راه دور، نخستین بار در سال۱۹۲۰ به کار گرفته شد، هرچند که کاربری آن از سال‌ها پیش آغاز شده بود. در سال ۱۹۴۸ برای نخستین بار تصاویر رادیولوژی بین دو بیمارستان فیلادلفیا و پنسیلوانیا در آمریکا و از طریق خطوط تلفن انتقال داده شدند. با پیشرفت و گسترش فناوری، پزشکی از راه دور نیز به دنبال آن پیشرفت کرد. در اواخر دهه ۱۹۵۰ با ظهور تلویزیون و پیشرفت‌های به دست آمده در زمینه تلویزیون‌های مداربسته و ارتباطات از راه دور، متخصصین پزشکی استفاده از این فناوری‌ها را در موقعیت‌ها و محیط‌های بالینی متفاوت آغاز کردند. در سال ۱۹۵۹، ویتسون نخستین برنامهٔ پزشکی از راه دور عملی را راه اندازی کرد. هدف از این برنامه، مراقبت از بیماران روانی و آموزش پزشکی بود. همچنین این سیستم برای تعلیم دانشجویان پزشکی نیز استفاده می‌شد. با استفاده از ابزارهای ویدئویی، اتاق‌های درمانگاه و کلاس‌های درس به هم متصل شده بودند و ارتباط نزدیکی بین محیط آموزش و شرایط عملی درمان فراهم شده بود.
در اواخر سال ۱۹۶۴ یک سامانه تلویزیونی مداربسته دوطرفه میان انستیتو روانپزشکی نبراسکا و بیمارستان روانی نورفولک در فاصله ۱۸۰ کیلومتری این مؤسسه ایجاد شد. این سامانه امکان مشاوره بین پزشکان عمومی و پزشکان متخصص را از راه دور فراهم کرده و امکانات لازم برای آموزش کارکنان از راه دور را نیز در اختیار می‌گذاشت. در سال ۱۹۶۷ سامانه پزشکی از راه دور دیگری در بیمارستان عمومی ماساچوست ایجاد شد که ارتباط ویدئویی را بین بیمارستان و فرودگاه لوگان در شهر بوستون برقرار می‌کرد و اجازه می‌داد تا امکان دسترسی سریع به پزشک برای مسافران فراهم گردد. نتایج نشان داد که حدود ۱۰۰۰ بیمار از این سیستم استفاده کردند. در سال۱۹۷۰ کتابخانه ملی پزشکی آمریکا، پروژه ماهواره زیست پزشکی آلاسکا را ارائه داد که ۲۶ روستای دورافتاده آلاسکا را به بیمارستان‌هایی در شهرهایی دورتر از طریق ارسال امواج مایکرویو متصل می‌کرد. در همین سال یکی از بزرگترین پروژه‌های پزشکی از راه دور در ایالات متحده آمریکا و با مشارکت اداره سلامت، آموزش و رفاه، ناسا و شرکت لاکهید به منظور فراهم کردن مراقبت بهداشتی برای منطق‌های دورافتاده در جنوب آریزونا انجام شد. این پروژه استارپچ نام داشت و هدف آن فراهم کردن خدمات مراقبتی و بهداشتی با استفاده از ارتباطات ماهواره‌ای، برای فضانوردان و افرادی بود که در محیط‌های دورافتاده و محروم زندگی می‌کردند. همچنین می‌توان گفت نخستین سازمانی که در ایالات متحده آمریکا به طور جدی با مسئله پزشکی از راه دور مواجه شد، سازمان ملی فضانوردی ایالات متحده، ناسا بود. اولین فعالیت‌های پزشکی از راه دور به وسیله ناسا در خصوص فضانوردان و در شرایط بی‌وزنی انجام شد. به منظور کنترل وضعیت سلامت فضانوردان در موقعیت‌های مختلف لازم بود تا اعمال فیزیولوژیک بدن آنها مثل فشارخون، میزان تنفس، نمودار سنجش عملکرد قلب و دمای بدن به طور ثابت اندازه‌گیری شده و مورد آزمایش قرار گیرد. برای نمونه فضانوردان ایستگاه فضایی میر به کمک سامانه‌های پزشکی از راه دور با زمین ارتباط برقرار می‌کردند و متخصصان مراکز درمانی به کنترل و بررسی وضعیت سلامت آنها می‌پرداختند. در سال ۱۹۷۲، برای اولین بار انتقال رادیویی نمودار سنجش ضربان قلب از فاصله ۷۵۰۰ کیلومتری صورت گرفت. در استرالیا و در سال ۱۹۷۸ نیز برای تأمین پوشش مراقبتی نواحی دورافتادهٔ کوئینزلند یک شبکة ماهواره‌ای راه‌اندازی شد. پیش از ایجاد این شبکه، مشاوران پزشکی از طریق تلفن، رادیو و یا به صورت حضوری به ارائه خدمات مراقبتی به بیماران می‌پرداختند. هدف اصلی این پروژه ارتقاء میزان دسترسی افراد به مراقبتهای پزشکی در مناطق دورافتاده بود. در اواخر سال۱۹۸۰ پیشرفت‌های سریعی در فناوری رایانه رخ داد. این پیشرفت‌ها باعث کاهش هزینه فناوری و در نتیجه افزایش تعداد پروژه‌های پزشکی از راه دور در آن زمان شد. در سال ۱۹۹۰ ارتش ایالات متحده آمریکا در عملیات طوفان صحرا با انتقال تصاویر رادیولوژی به طور عملی رادیولوژی از راه دور را به کار گرفت و همچنین اولین بیمارستان ارائه دهنده خدمات پزشکی از راه دور نیز در سال ۱۹۹۳ در بوسنی بوسیله ارتش بریتانیا پایه‌گذاری شد. پروژه‌های پزشکی از راه دور تا اوایل دهه ۱۹۹۰ ادامه پیدا کرد تا اینکه در مواجه با دو مشکل اساسی که از ابتدا به عنوان مانعی جدی بر سر راه برنامه‌های پزشکی از راه دور بودند، تقریباً متوقف شد. این دو مانع عبارت بودند از کیفیت پائین تصاویر و هزینه بالا (سخت‌افزارها و ارتباطات با پهنای باند بالا). ایجاد و راه‌اندازی یک ایستگاه پزشکی از راه دور به طور معمول هزینه‌ای برابر با ۵۰٬۰۰۰ دلار آمریکا و برقراری ارتباطات نیز ماهانه بین ۱۰۰۰ تا ۱۰٬۰۰۰ دلار هزینه در پی داشت. در اواخر دهه ۱۹۹۰ با پیشرفت در فناوری ساخت رایانه‌ها، هزینه‌های سخت‌افزاری لازم برای راه‌اندازی سامانه‌های پزشکی از راه دور کاهش و با استفاده از رایانه‌هایی با قدرت بالا و قیمت پائین، کیفیت تصاویر بهبود یافت. از سوی دیگر با پیدایش و گسترش اینترنت، هزینه ارتباطات نیز کاهش پیدا کرد. در سال ۲۰۰۰ میلادی هزینه سامانه‌های پزشکی از راه دور در مقایسه با دهه ۱۹۹۰ به کمتر از یک دهم کاهش یافت. در نهایت، پیشرفت در فناوری این امکان را به وجود آورد تا تصاویر ویدئویی با کیفیتی قابل قبول و با استفاده از خطوط استاندارد تلفن قابل تبادل باشند. با پیدایش اینترنت و پررنگ شدن مفهوم شبکه جهانی وب و همچنین به دلیل کاهش هزینه ارتباطات با پهنای باند وسیع و در دسترس قرارگرفتن آن، بسیاری از ابزارهای پزشکی از راه دور که وابسته به ارتباطات نقطه به نقطه، اختصاصی و گران‌قیمت بودند، به ابزارهای اینترنتی ارزان قیمت و در دسترس همگان تبدیل شدند.
اهداف پزشکی از راه دور :
-
بهبود مراقبت از بیمار
-
بهبود دسترسی و مراقبت پزشکی برای نواحی روستایی و محروم
-
دسترسی بهتر به پزشکان جهت مشاوره
-
در دسترس قرار دادن امکانات برای پزشکان جهت هدایت معاینات خودکار
-
کاهش هزینه‌های مراقبتهای پزشکی
-
ایجاد خدمات مراقبت پزشکی (در سطح جغرافیایی و جمعیتی وسیع)
-
کاهش نقل و انتقال بیماران به مراکز درمانی
-
ایجاد فضای مراقبت مدیریت شده در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی
کاربرد اصلی پزشکی از راه دور :
پزشکی از راه دور دارای کاربرد متنوع و فناوری وسیعی است که به منظور افزایش صحت و تندرستی فرد در جامعه صورت گرفته‌است. این پدیده می‌تواند با نوع اطلاعات ارسال شده (مانند آزمایشهای کلینیکی و رادیو گرافی‌ها)، نحوه ارسال این داده مشخص شده و معنی و مفهوم یابد. از پدیده مزبور در موارد زیر می‌توان استفاده عملی نمود:
بلایای طبیعی و جنگها
توسعه بهداشت در نقاط صعبالعبور
کنترل بیماریهای مزمن
پروازهای هوایی
مسافرتهای دریایی درجنگها
تشخیص، درمان، کنترل، پیگیری و مشاوره
آموزش ارائه کنندگان خدمت و مردم
منابع اطلاعاتی پزشکی شامل انواع بانکهای اطلاعاتی و پایگاه‌های داده‌های پزشکی
انواع پزشکی از راه دور :
مشاوره از راه دور : در حال حاضر عمده‌ترین کاربرد این فناوری، مشاوره‌های پزشکی است که هم در ایران و هم درنقاط دیگر جهان به راحتی انجام می‌شود. مشاوره از راه دور معمولاً بین دو یا چند پزشک و یا بین بیمار و پزشک معالج صورت می‌گیرد. دکتر علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره می‌گوید: «مشاوره از راه دور به دلیل سادگی و گستردگی کاربرد بیشترین سهم از تله مدیسین را به خود اختصاص داده‌است.». در مشاوره از راه دور استفاده از تمام امکانات ارتباطی نظیر: تلفن، فاکس، پست الکترونیکی، گفتگوی اینترنتی، صفحه پیغام و... امکان‌پذیر می‌باشد. چیزی که باید در نظر گرفت این است که در مشاوره از راه دور قابلیت دسترسی به اطلاعات مفید و اطلاعات غلط و نادرست، پزشکان قلابی و سایت‌های فاقد اعتبار پزشکی وجود دارد.
-
آموزش الکترونیکی : در واقع آموزش از راه دور به کارگیری ابزارهای فناوری اطلاعات درامرآموزش و تربیت می‌باشد که با استفاده از اینترنت، انواع CDهای آموزشی و کلیه نرم‌افزارها امکان‌پذیر می‌باشد. از جمله فوایداین روش کاهش هزینه زمانی، هزینه اقامت و فضای آموزشی را می‌توان نام برد.
-
پایش از راه دور : در این روش به کمک ابزارهایی که قادرند اطلاعات بیمار را از طریق اینترنت منتقل کنند مانند: دستگاه‌های فشارسنج، ترازو، دستگاه چک قند خون و چربی و ... اطلاعات بیمار به سرورهای مراکز ارائه دهنده سرویس منتقل می‌شود تا پزشکان بتوانند وضعیت بیمار را تحت نظر داشته باشند.
-
تشخیص از راه دور : در این روش پزشک می‌تواند به روشهای مختلف مانند: استفاده از ارتباط ویدئو کنفرانس یا حتی روشهای ابتدایی تر مانند ایمیل یا تلفن با بیمار ارتباط برقرار کرده و به تشخیص مشکل او مبادرت کند. در همین راستا تکنولوژی به خدمت پزشکان آمده و وسایل تشخیصی مانند: نوار قلب، سونوگرافی، رتینوسکوپ، اتوسکوپ و ... به کمک وای فای می‌توانند اطلاعات بیمار را به پزشک منتقل کنند و در نتیجه بیماران می‌توانند از دورترین و محروم‌ترین نقاط به بهترین پزشکان دسترسی داشته داشته باشند.
-
توانبخشی از راه دور : در توانبخشی از راه دور telerehabilitation متخصص توانبخشی می‌تواند بیمار را به روش ویدئو کنفرانس ویزیت کرده و علاوه بر تشخیص، مشکل طرح درمانی مناسب را برای وی ارائه دهد. این موضوع بخصوص برای بیمارانی که مبتلا به ناتوانی بر اثر سکته مغزی، ضربه مغزی یا فلج به دلایل دیگر هستند بسیار کمک کننده می‌باشد.
-
جراحی از راه دور : جراحی رباتیک استفاده از ابزاری است که با بهره‌گیری از بازوهای رباتیک، حرکت دست جراح را بسیار دقیق به درون بدن بیمار منتقل می‌کند و تصاویر هنگام عمل را به صورت واضح و شفاف در اختیار جراح قرار می‌دهد. چیزی که پزشک را قادر به کنترل جراحی می‌کند یک اتصال اینترنتی قوی است که برای برقراری ارتباط بین پزشک و وسایل جراحی، مانیتورها و همچنین ارتباط با پزشکان با تجربه مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجا که در این روش پزشک با جان بیمار سر و کار دارد نمی‌توان با اینترنتی که قطع و وصل می‌شود، اقدام پزشکی را انجام داد. جراحی از راه دور تنها در زمان دور بودن جراح و بیمار کاربرد ندارد. یکی از بزرگترین مشکلات جراحان، لرزش بی‌اختیار دستشان است. در حال حاضر دستکش‌های خاصی ساخته شده که حرکات دست جراح را در فضای سه بعدی تشخیص می‌دهد. از میان این حرکات، لرزش تناوبی دست، فیلتر شده و مابقی حرکات به بازوی دقیقی که بر روی بدن بیمار در حال انجام عمل است، منتقل می‌شود. برای انجام عمل‌های دقیق تر، جراحی بر روی مدل مصنوعی و بزرگتری از اندام بیمار انجام گرفته و حرکات در مقیاس کوچکتر بر روی اندام واقعی پیاده می‌شود. با وجود اینکه جراحی از راه دور فواید زیادی دارد مشکلاتی را نیز به دنبال دارد از جمله اینکه هر چه فاصله بین پزشک و بیمار زیاد شود سرعت ارتباط با تجهیزات و مانیتورها کمتر می‌شود و در چنین شرایطی ممکن است پزشکان درگیر یک تأخیر بیست و پنج ثانیه‌ای روی مانیتورها شوند که همین ثانیه‌های اندک در شرایطی خاص برای بیمار حکم مرگ یا زندگی را خواهد داشت. مانع اصلی برای جراحی از راه دور این است که این کار هنوز نه فقط در ایران بلکه در تمام نقاط دنیا یک تکنولوژی نوین است و می‌توان گفت هنوز جنبه فانتزی دارد که با استفاده از فناوری‌های نوین بشر به توانایی انجام آن دست یافته‌است ولی همه بیماران مایل نیستند تحت چنین عملی قرار گیرند.
-
درمان امراض پوستی از راه دور : تشخیص بیماریهای پوستی از طریق بررسی سوابق بیماری، معاینه و بیوپسی صورت می‌گیرد. در پزشکی از راه دور برای درمان بیماریهای پوستی باید تصاویر رنگی با رزولوشن بالا ازمحل عارضه تهیه شود. بیوپسی را می‌توان از طریق پست به مرکز تخصصی ارسال کرد و همچنین در مورد این نوع امراض تعامل زمان حقیقی بین متخصص و بیمار ضروری نیست.
-
تصویربرداری التراسوند از راه دور : پیشرفت در زمینه فناوری مخابرات دیجیتال و کامپیوتر تأثیر زیادی بر رادیولوژی داشته‌است. برای مثال می‌توان با کامپیوتر یک تصویر را بطور دستی تغییر داد یا با الگوریتمهای پردازش دیجیتال قسمتهای خاص و مهم تصویر را استخراج نمود لذا با روشهای مختلف تصویر برداری می‌توان قدرت تشخیص را افزایش داد و در نهایت در وقت و هزینه صرفه‌جوئی کرد. تکنولوژی‌های عکس‌برداری نقش عمده‌ای در تشخیص، درمان و مرحله بهبودی دارند. اسکنرهای اولتراسوند، دوربین‌های کوچک مورد استفاده در جراحی مفاصل و وسایل تشخیصی، آزمایشهای پاتولوژی و رادیولوژی و اسکن مغز تنها مواردی از تکنولوژی‌های عکس برداری هستند که می‌توان به وسیله طب از راه دور آنها را انجام داد. در دو دهه گذشته شاهد ایجاد و رشد انواع روشهای مختلف تصویر برداری نظیر: اولتراسوند، MRI و اسکن کامپیوتری بوده‌ایم که همه این روشها دیجیتال هستند و تنها ۳۰ درصد تصاویر پزشکی را تشکیل می‌دهند و مابقی تصاویر به وسیله اشعه X گرفته می‌شوند. تصاویر حاصل از این روش غیر دیجیتال بوده و برای استفاده از آن در رادیولوژی از راه دور و رادیولوژی دیجیتال باید به فرمت دیجیتال درآیند، که این کار با کمک دیجیتایزر صورت می‌گیرد.
-
آسیب‌شناسی از راه دور : آسیب‌شناسی عبارت است از مطالعه تغیراتی که در سلول و بافت به هنگام بیماری ایجاد می‌شود. آسیب‌شناسی از راه دور عمل شناخت آسیب در بیمار از راه دور است. پاتولوژیست با مشاهده بافتها روی صفحه نمایش، همان عملی را انجام می‌دهد که انگار بافتها را روی صفحه میکروسکوپ به طور مستقیم مشاهده کرده و نمونه مربوطه را می‌بیند. در آسیب‌شناسی از راه دور، دوربین ویدیویی روی میکروسکوپ نصب شده و یا از ویدیو میکروسکوپ دیجیتال برای ارسال تصویر، اسلاید یا لام به مراکز مورد نظراستفاده می‌شود.
-
درمان اختلالات شناختی از راه دور : در مناطق دور دست که روانپزشک ساکن ندارند می توان از بیماران به طریق ویدیو کنفرانس شرح حال گرفت و تحت درمان و پیگیری توسط روانپزشک ساکن منطقه دیگر قرار داد.
-
آزمایشگاه از راه دور : نصب دوربین ویدیویی روی میکروسکوپ و یا استفاده از ویدیو میکروسکوپ دیجیتال برای ارسال تصویر اسلاید یا لام به مراکز مورد نظر می‌باشد.
-
مراقبت های خانگی از راه دور : بیش از همه افراد مبتلا به بیماریهای قلبی و عروقی و ناهنجاری‌های تنفسی مزمن به اینگونه مراقبت‌ها نیاز دارند.
-
پزشکی از راه دور اورژانس : به طور منطقی بخش اورژانس بهترین جا برای استفاده از تله مدیسین است. پزشکان همواره در این بخش نیاز به مشاوره انواع تخصص‌ها دارند. به خصوص در مناطق دور افتاده که دسترسی به تخصـص‌های مختلف فراهم نیست. تله مدیسین امکانات گسترده ای را جهت بالا بردن کیفیت درمان در بخش اورژانس فراهم می کند. البته تأثیر کارایی تله مدیسین به امکانات و زیر ساخت‌های هر مرکز مربوط می شود.
نکته قابل توجه دیگر ، تأثیر چشمگیرانه تله مدیسین در مدیریت هزینه‌ها در بخش اورژانس است ؛ از یک سو هزینه معاینه بیماران به لحاظ مراجعه پزشکان تغییر می کند و از سویی دیگر تأمین ارتباطات مورد نیاز برای مراکز درمانی هزینه بر است.
با این حال می توان به بخش عمده ای از هزینه های تجهیزات و زیر ساخت‌های تله مدیسین به عنوان سرمایه گذاری نگاه کرد. کاهش هزینه پزشکان متخصص مستقر در بخش اورژانس نیز به طور قابل ملاحظه ای بر هزینه‌های موجود تأثیر می گذارد.
امروزه کاربرد این فرایند تا حدی پیش رفته است که کاهش اشتغال پزشکان در بخش اورژانس به یک نگرانی در جامعه متخصصان اورژانس تبدیل شده ؛ چرا که مراکز اورژانس می‌توانند بدون نیاز به پزشک متخصـص اورژانس و با اتکا به مشاوره چندین متخصص مستقر در مراکز شبکه‌های تله مدیسین خدمات خود را با کیفیت بهتر ارائه دهند.
Rose در تحقیقات خود نشان داده است که جهت پوشش ICUهای امریکا به صورت ۲۴ ساعته و ۷ روز در هفته احتیاج به ۳۵۰۰۰ پزشک متخصص طب اورژانس وجود دارد. در صورتی که در حال حاضر فقط ۵۵۰۰ پزشک اورژانس در امریکا وجود دارد. تله مدیسین به عنوان راه حلی جهت تحت پوشش قرار دادن بسیاری از بخش‌های اورژانس دور دست در ساعت‌های نسبتاً خلوت این بخش‌ها به کار می رود.
مسائل تکنولوژیک پزشکی از راه دور :
از آنجا که تله مدیسین در روابط پزشک بیمار به کار می رود ، تکنولوژی نقش بسیار مهمی در بررسی بیمار و درمان وی دارد. مسائل تکنولوژی تله مدیسین را می توان به ارتباطات راه دور تکنولوژی تصویر و صدا و شبکه تقسیم بندی نمود.
-
انتخاب نوع ارتباطات راه دور
اولین و سخت ترین گام پیش روی برنامه نویسان تله مدیسین انتخاب نوع ارتباط از راه دور است که شامل انواع مختلفی از نظر پهنای باند مانند ISDN , DSL , ATM , T1 و انواع گوناگونی از نظر تکنولوژی مخابراتی مانند ماهواره میکرویو ، بی سیم ، کابل ، اینترنت است. انتخاب ، بسته به نیازهای برنامه در دسترس بودن هزینه‌ها و در نظر گرفتن رویکرد تکنولوژی در آینده دارد.
از آنجایی که عملکرد تله مدیسین بر مبنای انتقال دوطرفه اطلاعات صدا و تصویر بنا شده است ، بنابراین پیشرفت این تکنولوژی کلید موفقیت استفاده بالینی از تله مدیسین است.
ارتباط سریع و پایدار بین دو مرکز دور و بیمار جهت استفاده بالینی تله مدیسین حیاتی است و به همین دلیل تهیه شبکه‌های ارتباطی با در نظر گرفتن نکات فنی مناسب لازم است. شبکه باید دارای قابلیت پیگیری انتقال اطلاعات باشد و قابلیت اتصال به شبکه‌های دیگر را نیز داشته باشد. خصوصیات فنی مانند پهنای باند ، پردازش اطلاعات ، امنیت اطلاعات و ترافیک اطلاعات در این زیر مجموعه است.
بخش های مهم سیستم Teletherapy
سیستم درمان از راه دور از دو بخش مهم تشکیل شده است: سیستم تمرینی شناختی با کمک کامپیوتر (CACT) و ایستگاه وب درمان از راه دور. اولی حاوی برنامه های تمرینات شناختی مختلفی برای بیماران است و دومی پایگاهی را جهت گرفتن درمان شناختی از راه دور (از طریق اینترنت) برای بیماران و جهت بررسی نتایج تمرینات ، تنظیم پروژه تمرینات و تخمین حال بیمار در اختیار پزشکان قرار می‌دهد.
سیستم تمرینات شناختی به کمک کامپیوتر (CACT) که بر پایه روانشناسی شناختی است و به شیوه های درمانی مبتنی بر شناخت بالینی و آزمایشات LOTCA اشاره می‌کند ، بخش اصلی سیستم درمان از راه دور شناختی برای اختلالات شناختی است. در CACT تمرینات توانبخشی شناختی را به چهار گروه دسته بندی می‌کنند. ۱- تمرینات حسی ، ۲- تمرینات توجهی ، ۳- تمرینات حافظه و ۴- تمرینات منطقی.
بر طبق پروتکل های توانبخشی مبتنی بر شناخت بالینی عملی و تجربیات متخصصان درمان شناسی ، این چهار گروه تمرینات اصلی را به منظور کمک به پزشکان در بررسی نتایج تمرینات تقسیم بندی کرده اند.
-
سیستم درمان از راه دور در اینترنت
برای به کارگیری سیستم درمان از راه دور از طریق اینترنت ، باید یک پایگاه سرور وب ، یک پایگاه داده برای ذخیره سازی و مدیریت اطلاعات و یک پایگاه وب برای سیستم درمان از راه دور ، طراحی شود.
جهت هماهنگ سازی سیستم با واقعیت های بالینی مختلف ، احتیاج به انجام یک تحلیل جزیی برای نیازهای بالینی واقعی به منظور مشخص کردن تمام انواع نیازها است. بر طبق تحلیل کاربران ، سیستم درمان از راه دور را می توان در ۳ بخش متفاوت مرتب کرد که این سه بخش عبارتند از: بیمار ، پزشک و ناظر. در این سیستم ، سه مدل عملیاتی مختلف برای برطرف کردن نیازهای ۳ گروه طراحی می شود.
بیمار تنها می‌تواند آخرین برنامه تمرینات شناختی خود را که توسط پزشک تشریح شده دریافت کند. در حالی که پزشک می‌تواند تمام برنامه های تمرینی را کنترل کند و برای هر بیمار مشخص با پیکر بندی های مختلف بر هر برنامه تمرینی او را نظارت کند.
به علاوه ناظر نه تنها تمام امکانات پزشک را دارد بلکه می‌تواند نتیجه کار دیگر پزشکان را نیز ملاحظه کند. در ساختار ایستگاه وب ، سه نقش کاربران سیستم با استفاده از امکانات مختلف انجام می‌شود. این موضوع برای امنیت و پایداری سیستم بسیار مهم است.
تمام سه بخش امکان دیدن و نتایج تمرین و نصایح پزشک را دارند ، هر چند که هر کدام محدودیت خاص خود را دارند. مسلماً بیمار تنها اجازه نگاه کردن به نتایج خودش را دارد ، در حالی که پزشک نه تنها می‌تواند جزئیات مسائل بیمارانی را که بر آنها نظارت دارد ببیند ، بلکه امکان نظارت بر نتایج کلیه بیماران موجود در سیستم و مدیریت کاربران را دارا است.
از طریق این تقسیم بندی منطقی ، مسائل خصوصی بیمار کاملا حفاظت شده می‌ماند ؛ چرا که تنها توسط خود پزشک و ناظر سیستم قابل دسترسی هستند. به عنوان ناظر کل سیستم ، ناظر بالاترین اجازه‌ها را دارد. هر چند او می‌تواند تمام نتایج همه بیماران را کنترل کند اما او اجازه ندارد عملیاتی را اضافه کند و تنها محدود به چک کردن آنها است.
تقسیم بندی های انجام شده به این طریق فرد را مطمئن می‌سازد که پزشک مخصوص هر بیمار مشخص است و نصایح پزشک تأثیرپذیری واقعی را دارد. این نوع تقسیم بندی اختیارات برای گروه‌ها طراحی شده و برخاسته از نیازهای واقعی است.
-
به کارگیری CACT و درمان از راه دور از طریق وب :
با توجه به خصوصیات سیستم درمان از راه دور ، ساختار مرورگر/سرور (B/S) جهت دسترسی به ایستگاه وب تطبیق داده می شود ، بنابراین بیمار احتیاجی به نصب نرم افزار اضافی ندارد. تنها از مرورگر کامپیوتر معمول مانند Internet Explorer) IE) برای ورود به ایستگاه وب استفاده می‌کند.
از آنجا که سیستم درمان از راه دور برای اختلالات شناختی در بیمارستان توسط پزشک مورد استفاده قرار گرفته است ، باید از یک سیستم عامل جهانی استفاده کرد. بنابراین در این سیستم ، از سیستم عامل ویندوز به همراه (۶ Internet Information Service) به عنوان سرور شبکه استفاده شده است. به علت محبوب بودن سیستم عامل ویندوز ، این ترکیب از سیستم عامل های سرور دیگر مانند UNIX و Linux راحت تر است.
از SQL Server 2000 جهت برپایی پایگاه داده مربوط استفاده می شود که آن حاوی جداول بسیار برای ذخیره اطلاعات ، اطلاعات جزئی بیمار و پزشک ، پروژه های تمرینی برای شناخت هر فرد ، نتایج تمرینات ، امتیازها و همچنین نکات و نصایح پزشک است.
دو جدول یا بیشتر ، نمایی از یک تابع قوی در کنترل اطلاعات بین این جداول را دارد ، نمایش می‌دهد.
برای جداول و نمایه‌ها تمام توابع مورد نیاز در تحلیل را به کار عملکردهای Update , Insert , Select می‌گیرد.
برای سیستم درمان از راه دور بر پایه اینترنت، از Active Server Page) ASP) به عنوان سیستم کامپایل (ترجمه گر) شرایط استفاده می شود. از زبان های جاوا اسکریپت ، VB اسکریپت به همراه HTML می توان برای کامپایل برنامه های تمرین بیمار و برنامه های مدیریتی درمان استفاده کرد.
بنابراین نتایج تمرین توسط بیماران می‌تواند به موقع به سرور فرستاده شود و پزشک می‌تواند آنها را به صورت آنلاین کنترل کند. از (Active Data Object) AD برای به کارگیری ملاقات‌ها در پایگاه داده و از زبان SQL برای عملکرد جداول و نمایه‌ها در پایگاه داده استفاده می شود.
ارزیابی Teletherapy در اختلالات شناختی :
مدل اولیه سیستم درمان از راه دور برای نارسایی های شناختی ایجاد شد ، همچنین بعضی بخش های آن مورد آزمایش قرار گرفت ؛ هر چند که این مدل نیازمند در آینده است.
اولا تمرینات مربوط به سیستم تمرینی شناختی به کمک کامپیوتر هنوز کامل نیستند ، بنابراین سیستم های درمان از راه دور تمامی نارسایی های شناختی را شامل نمی شود. برای مثال تمرین پیدا کردن راه که بخشی از تمرین حافظه کاربردی است ، از آنجا که بر بیمار خاصی تمرکز دارد ، هنوز نمی تواند یک تمرین عمومی برای پروژه تمرینی باشد.
ثانیاً کارایی آزمایش‌ها بایستی توسط تجربیات بالینی ثابت شود. چه آزمایش سخت باشد چه آسان ، تخمین توانبخشی شناختی بی‌ارزش خواهد بود. به علاوه ، حتی اگر آزمایش متوسط باشد ، این که کدام نوع پارامترهای تخمین عملی در فرایند تمرین به عنوان نتایج تمرین مؤثرترین راه است؟ چگونه استانداردهای درجه بندی شده نتایج تحقیقات را تعیین می‌کند؟ و هر درجه با کدام مرحله از نارسایی شناختی همخوانی دارد؟ هنوز سوالات مطرح هستند. در حال حاضر در طی تمرینات حافظه‌ها ، یک استاندارد درجه بندی کامل برای امتیاز دادن تمرین است اما هنوز نمی‌توان تأیید کرد که چه چیزی نماینده تخمین متناسب با هر امتیاز مختلف است.
در این سیستم ، میزان خطا ، زمان آزمایش به عنوان نتایج اصلی است که بایستی توسط کامپیوتر در فرآیند تمرین ثبت شود و این نتایج باید به عنوان پارامترهای محاسبه امتیاز تمرین با محاسبات به‌خصوص مورد استفاده قرار داد. همه نتایج تمرین و همه امتیازات بطور خودکار به سرور بر می‌گردند. با این وجود، تعیین کردن پـروژه های تمرینی و تخمین توانبخشی رو به بهبود ، بدون پزشک هنوز امکان‌پذیر نیست.
قدم بعدی کار ، تأیید کارایی پارامترهای تخمین عملی است که سطح شناختی در فرایند تمرین را منعکس می‌کند و یک استاندارد درجه‌بندی شده را برای نتایج تمرین تعیین می‌کند و رابطه بین درجه و سطح توانبخشی شناختی را تأیید می‌کند ، همچنین احتیاج به شکل دادن پروژه های تمرینی کارا برای علامت هر بیماری وجود دارد. تمام این‌ها با نتیجه گیری بر اساس آمار تجربیات بالینی مطرح است.
اولین بیمارستان مجازی در جهان :
در آغاز دهه نود به دلیل بروز مشکل ناتوانی سیستم خدمات بهداشتی دولتی وافزایش روزافزون جمعیت کهنسال در فنلاند، اولین بیمارستان مجازی در پاییز ۱۹۹۸توسط یک شرکت کوچک فنلاندی راه اندازی شد؛ که در این بیمارستان مجازی امکان دسترسی به پایگاه اطلاعات دارو، گفتگوی اینترنتی، دریافت، ذخیره اطلاعات و افزودن به اطلاعات شبکه وجود داشت.
منبع: gmed
همچنین بخوانید:
اهمیت و کاربردهای مختلف پزشکی از راه دور
كاربردهای بالینی پزشکی از راه دور
استاندارد بین المللی انتقال تصاویر پزشكی